JE WAFAHAMU HISTORIA YA MJI WA MBEYA?

 1.

Jina la Mbeya limetokana na neno la kisafwa "Ibheya"

ambayo maana yake ni chumvi kwani miaka mingi

wafanyabiashara walikuwa wanafika mahali hapo

kubadilishana mazao yao kwa chumvi.

Mji wa kisasa wa Mbeya ulianzishwa na wakoloni

Waingereza mnamo mwaka 1927. Wakati ule dhahabu

ilianza kupatikana katika mlimani karibu na Mbeya hadi Chunya,

	Ramani ya Tanzania ikilionyesha Jiji la Mbeya upande wa kusini mwa Nchi, ikumbukwe kuwa jina la utani la Mbeya City huitwa Green City au Jiji la Kijani, yote ni kwasababu ya Mazingira mazuri ya Kijani yaliyopo Jijini Mbeya
	hapa chini ni kipande cha Ramani kikiuonyesha mkoa wa Mbeya pamoja na wilaya zake kadhaa,

Ramani ya Mbeya

2.

Hapo mwanzo eneo la Mbeya liliitwa Scotland ya Afrika,

sababu kuu ikiwa ni wingi wa Miinuko (Milima) Pia hali

ya hewa ya Mbeya iliyotawaliwa na Misitu ya kijani, Ifananayo

na ile iliyopo Magharibi mwa Africa Kusini, ambayo pia hufanana

na milima ya nchi ya Ulaya iitwayo Scotland,

Picha ya moja kati ya milima ya Scotland, (Barani Ulaya) unaweza
 kutizama ni namna gani kuna kufanana na Milima ya Mbeya City

 3.

Mkoa wa Mbeya ni kati ya mikoa 30 ya Tanzania ikipakana

na Zambia na Malawi, halafu na mikoa ya Rukwa, Tabora,

Singida na Iringa. Kuna wilaya 9 zifuatazo: Mbeya Mjini,

Mbeya Vijijini,

Rungwe, Kyela, Ileje, Mbozi, Chunya, Momba na Mbarali 

.

Mlima Loleza uliojitokeza karibu na Mbeya Peak, ndio huonekana

kutokea Mbali pale unapoingia Mbeya Mjini,

4.

Mbeya ni kati ya maeneo yanayopendeza kabisa ndani ya

Tanzania ikiwa na sehemu za

 Ziwa la Nyasa,

Picha ya Ziwa Nyasa ambapo ndipo inapopatikana Beach Mno 

iitwayo Matema Beach kama ionekanavyo pichani

 5.

 Ziwa Rukwa,

milima ya Mbeya, milima ya Rungwe, 

Uwanda wa juu wa

Uporoto, Uwanja wa Usangu ingawa haukufikiwa bado na utalii.

Historia inavyoonekana katika jiografia ya Mbeya

Mji ulianzishwa katika sehemu zinazoitwa bado Uhindini,

Uzunguni na Majengo. Mji ulipangwa kufuatana na kawaida

ya miji wa kikoloni ya Afrika ya Mashariki kuwa na sehemu tatu:

• Uzunguni ni sehemu ya nyumba za Wazungu na karibu na

ofisi za serikali (District Officer, polisi, mahakama)

• Uhindini ni mtaa wa biashara uliokuwa hasa

 mkononi mwa wafanyabiashara wenye asili ya Uhindi na

6. 

• Uwanja wa mpira wa miguu uitwao Sokoine,
• Majengo kama sehemu kwa wafanyakazi Waafrika na familia zao. 
•  

Makanisa ya kale kama ishara ya historia

Mahali pa makanisa ya kale panaonyesha ugawaji huu wa kihistoria:

• Kanisa Anglikana iliyokuwa dhehebu rasmi la

Uingereza lipo chini ya Uzunguni na karibu na ofisi za

kiserikali (zinazoelekea siku hizi kuhamishwa kwenda

Foresti) kama Mkuu wa Mkoa na mahakama. Kanisa

hili ni jengo dogo kwa sababu lilipangwa kwa kundi

dogo la maafisa na wafanyabiashara pamoja na wakulima Waingereza wa Mbeya.

• Kanisa la Moravian la mjini ambalo ni dhehebu la

Kikristo asilia la Mbeya liko Majengo iliyokuwa sehemu

kwa Waafrika. Kati ya Waingereza hawakuwepo Wamoravian.

• Kanisa Kuu Katoliki lilihudumia Wazungu wachache
• 
  

Siku hizi sehemu kubwa ya wakazi ni wakristo, hasa wafuasi

wa Kanisa la Katoliki, Kanisa la Moravian na Kanisa la Kiluteri.

Makundi makubwa mjini ni Wasafwa wenyeji na Wanyakyusa

waliohamia hapa kutoka Rungwe. Wanyakyusa ndio waliotangulia kuleta

Uluteri mjini.

Kuna pia msikiti kubwa na hekalu la Wahindu.

7. 

Bonde la Usangu

8.

 Kimondo kilichoangukia Mbozi miaka mingi iliyopita
kina uzito wa Tani 12,

9.

Mbuga ya Kitulo 

Mawasiliano

Mbeya ni njiapanda ya njia mbalimbali muhimu: Barabara

kuu ya lami kutoka Daressalaam (850 km) hugawanya

hapa kwenda Malawi – Msumbiji kupitia Tukuyu/Rungwe,

na kwenda Zambia – Afrika Kusini kupitia Tunduma/Mbozi.

Vilevile njia ya reli ya TAZARA hupita Mbeya kuelekea Zambia.

Kuna ghala kubwa kwa ajili ya mizigo ya Malawi inayofikishwa

kwa reli kutoka Daresalaam bandarini ikihamishwa kwa malori

kwenda Malawi hapa Mbeya.
10.

Stendi ya Treni ya Tazara,

11.

Mbeya imekuwa na uwanja wa ndege mdogo usiokuwa na

huduma ya kawaida kwa muda mrefu. Lakini kuna mipango

ya kujenga uwanja mpya huko Songwe zipatao km 40 kufuata

njia ya kwenda Zambia.

Uwanja wa Ndege Songwe 

Wakazi

Mbeya ni kati ya miji kumi mikubwa ya Tanzania. Idadi ya

wakazi imekadiriwa kuwa wapatao 280.000 katika mw. 2005.

Wengine mnamo 300.000 wanaishi katika mazingira karibu na

Mbeya mjini.

Kiasili Mbeya ilikuwa eneo la Wasafwa. Siku hizi sehemu kubwa

ya wakazi wanaweza kuwa mchanganyiko wa Wasafwa pamoja na

makabila ya Wanyakyusa kutoka wilaya za Rungwe na Kyela, Wanyiha

kutoka Mbozi, Wandali kutoka Ileje na Wakinga kutoka Makete.

11.

 Ziwa Ngozi lililo juu ya kilele cha milima ya Uporoto huko Rungwe,

Uchumi

Uchumi wa Mbeya mjini umetegemea kilimo cha mazingira yake

na biashara. Viwanda mbalimbali vilianzishwa lakini havikufaulu sana.

Kuna viwanda kwa mfano Zana za Kilimo, Highland Soap, Mbeya Textiles.

Mbeya Ceramics iliporomoka kitambo.

Tangu miaka ya 1990 kitovu cha mji kinahamishwa kutoka eneo

la zamani kwenda karibu na barabara kuu ya Daresalaam – Zambia.

13.

 

Picha 2 tofauti zikilionyesha Daraja la Mungu, ambalo

 ni halijatengenezwa na binadamu liliumbwa hivyo vivyo

Elimu

Pamoja na shule za sekondari kuna taasisi kadhaa za elimu ya juu kama vile:

• Chuo Kikuu Teofilo Kisanji ambacho ni chuo kikuu change

cha Kanisa la Moravian Tanzania kinachotoa kozi za ualimu

na theolojia tangu mwaka 2005. Kilitanguliwa na chuo cha Motheco.

• Mbeya Technical College
• Chuo cha Kilimo Uyole (Agricultural Research Institute -ARI- Uyole)
•  ambacho ni taasisi ya uchunguzi wa kisayansi pamoja na  chuo 
• 14

Picha ya mlima Rungwe  mrefu kuliko yote Mbeya 

Mlima Rungwe ndio mlima mrefu kuliko yote mjini Mbeya,

una urefu wa Takribani Mita 2960,

	Kata za Wilaya ya Mbeya Mjini - Tanzania
Foresti • Ghana • Iduda • Iganjo • Iganzo • Igawilo • Ilemi • Ilomba • Isanga • Isyesye • Itagano • Itende • Itezi • Itiji • Iwambi • Iyela • Iyunga • Iziwa • Kalobe • Maanga • Mabatini • Maendeleo • Majengo • Mbalizi Road • Mwakibete • Mwansekwa • Mwansanga • Nonde • Nsalaga • Nsoho • Nzovwe • Ruanda (Mbeya) • Sinde • Sisimba • Tembela • Uyole